PSA TESTİ NEDİR, NEDEN YAPILIR?

PSA nedir?

Prostat spesifik antijen (PSA), prostat bezindeki hücreler (hem normal hücreler hem de kanser hücreleri) tarafından yapılan bir proteindir. PSA çoğunlukla spermde, ancak kanda da küçük bir miktar bulunur.

Kandaki PSA seviyesi, mililitre başına nanogram (ng / mL) olarak adlandırılan birimlerle ölçülür. PSA seviyesi yükseldikçe prostat kanseri olma şansı artar, ancak bir erkeğin prostat kanseri olup olmadığını kesin olarak söyleyebilecek belirlenmiş bir PSA sınır noktası yoktur. Birçok doktor, bir erkeğin prostat kanseri açısından daha fazla teste ihtiyaç duyup duymayacağına karar verirken 4 ng / mL veya daha yüksek bir PSA sınır noktası kullanır, diğerleri ise 2.5 veya 3 gibi daha düşük bir seviyeden testlerin başlamasını tavsiye edebilir.

• Prostat kanseri olmayan çoğu erkeğin PSA seviyeleri 4 ng / mL'nin altındadır. Prostat kanseri geliştiğinde, PSA seviyesi genellikle 4'ün üzerine çıkar. Yine de, 4'ün altındaki bir seviye, bir erkeğin kanser olmadığının garantisi değildir. 4'ün altında PSA'ya sahip erkeklerin yaklaşık % 15'inde biyopsi sonuçları prostat kanserini göstermektedir.
• PSA seviyesi 4 ile 10 arasında olan erkeklerin prostat kanseri geliştirme riski yaklaşık 4'te 1'dir.
• PSA 10'dan fazlaysa prostat kanseri olma riski % 50'nin üzerindedir.

PSA seviyeniz yüksekse, prostat kanserinin varlığını araştırmak için daha fazla teste ihtiyacınız olabilir.

PSA Testi Türleri

Tarama testindeki PSA seviyesi, PSA'nın farklı formlarını içerdiği için bazen toplam PSA olarak adlandırılır. Bir PSA tarama testi yaptırmaya karar verirseniz ve testinizin sonucu normal değilse, bazı doktorlar prostat biyopsisine ihtiyacınız olup olmadığına karar vermek için farklı PSA testleri kullanmayı düşünebilir, ancak tüm doktorlar bu testlerin nasıl kullanılacağı konusunda hemfikir değildir. PSA testi sonucunuz normal değilse, doktorunuz ile kanser riskinizi ve daha ileri testlere ihtiyacınızı tartışın.

Serbest PSA: PSA, kanda 2 ana formda bulunur. Bir PSA formu kan proteinlerine bağlanır, diğeri ise serbest (bağlı olmadan) dolaşır. Serbest PSA (% fPSA), toplam PSA düzeyine kıyasla ne kadar PSA'nın serbest dolaşımda olduğunun oranıdır. Serbest PSA yüzdesi prostat kanseri olan erkeklerde prostat kanseri olmayan erkeklere göre daha düşüktür.

PSA testi sonucunuz tehlikeli sınır aralığı içindeyse (4 ile 10 arasında), prostat biyopsisi yaptırmanız gerekip gerekmediğine karar vermek için serbest PSA yüzdesi kullanılabilir. Daha düşük bir serbest PSA miktarı, prostat kanseri olma şansınızın daha yüksek olduğu ve muhtemelen bir biyopsi yaptırmanız gerektiği anlamına gelir.

Çoğu doktor, serbest PSA yüzdesi % 10 veya daha az olan erkeklerde prostat biyopsisi önermektedir ve % 10 ile % 25 arasında serbest PSA yüzdesi olan erkeklere de biyopsi yapmayı düşünmelerini tavsiye etmektedir. Bu sınırlamalara göre verilen tavsiyeler çoğu kanseri erken tespit eder ve bazı erkeklerin gereksiz biyopsilerden kaçınmasına yardımcı olur. Bu test yaygın olarak kullanılmaktadır, ancak tüm doktorlar % 25'in biyopsiye karar vermek için en iyi sınır noktası olduğu konusunda hemfikir değildir ve sınır genel PSA düzeyine bağlı olarak değişebilir.

Kompleks PSA: Bu test, diğer proteinlere bağlanan serbest olmayan PSA miktarını doğrudan ölçer. Bu test, toplam ve serbest PSA'yı kontrol etmek yerine yapılabilir ve aynı miktarda bilgi verebilir, ancak yaygın olarak kullanılmamaktadır.

Farklı PSA tiplerini birleştiren testler: Bazı yeni testler, bir erkeğin prostat kanseri olma ihtimalini (özellikle tedaviye ihtiyaç duyabilecek kanser) yansıtan genel bir puan elde etmek için farklı PSA test tiplerinin sonuçlarını birleştirir.

• Toplam PSA, serbest PSA ve proPSA sonuçlarını birleştiren Prostat Sağlık Endeksi (PHI)
• Toplam PSA, serbest PSA, sağlam PSA ve insan kallikrein 2 (hK2) sonuçlarını diğer bazı faktörlerle birleştiren 4Kscore testi

Bu testler, prostat biyopsisi yaptırmaları gerekip gerekmediğini belirlemeye yardımcı olmak için hafif yüksek PSA seviyelerine sahip erkeklerde yararlı olabilir. Bu testler, daha önce prostat biyopsisi yaptırmış olan ve kanser varlığı keşfedilmeyen bir erkeğin başka bir biyopsi yaptırması gerekip gerekmediğini belirlemek için de kullanılabilir.

PSA artış hızı: PSA hızı ayrı bir test değildir. PSA seviyelerinin zaman içinde ne kadar hızlı yükseldiğinin bir ölçüsüdür. Normalde, PSA seviyeleri yaşla birlikte yavaşça yükselir. Bazı araştırmalar, bir erkekte kanser varsa bu seviyelerin daha hızlı yükseldiğini bulmuştur, ancak araştırmalar PSA hızının prostat kanseri bulmada PSA seviyesinin kendisinden daha yararlı olduğunu göstermemiştir.

PSA yoğunluğu: Daha büyük prostat bezleri olan erkeklerde PSA seviyeleri daha yüksektir. Doktor, prostat bezinin hacmini (boyutunu) transrektal ultrason ile ölçer ve PSA miktarını prostat hacmine böler. Daha yüksek bir PSA yoğunluğu, daha büyük bir kanser olasılığını gösterir. PSA yoğunluğunun serbest PSA testi kadar faydalı olduğu gösterilmemiştir.

PSA testi prostat kanseri taramasında önerilir mi?

2008 yılına kadar, bazı doktorlar ve meslek kuruluşları 50 yaşından büyük erkekler için yıllık PSA taramasını önermekteydi. Bununla birlikte, prostat kanseri taramasının hem yararları hem de zararları hakkında daha fazla şey öğrenildikçe, bazı kuruluşlar rutin nüfus taramasına karşı uyarıda bulunmaya başladı. Çoğu kuruluş, PSA taramasını düşünen erkeklerin öncelikle doktorlarıyla riskleri ve faydaları tartışmalarını önermektedir.

PSA seviyelerini etkileyebilecek faktörler

Prostat kanserinin tanısında kesin bir PSA test sonucu seviyesi kullanmanın zor olmasının bir nedeni, kanser dışındaki bazı faktörlerin de PSA seviyelerini etkileyebilmesidir.

PSA seviyelerini yükseltebilecek faktörler şunları içerir:

• Prostat büyümesi: İyi huylu prostat hiperplazisi (BPH) gibi birçok erkeği yaşlandıkça etkileyen kanser dışı prostat büyümesi durumları PSA seviyelerini yükseltebilir.
• İleri yaş: PSA seviyeleri, prostat problemleriniz olmasa bile, yaşlandıkça normal olarak yavaş yavaş yükselir.
• Prostatit: Prostatit, prostat bezinin PSA seviyelerini yükseltebilen bir enfeksiyonu veya iltihaplanmasıdır.
• Cinsel Aktivite: Cinsel aktivite, PSA'nın kısa bir süre için yükselmesine neden olabilir. Bu nedenle bazı doktorlar, erkeklerin testten önce bir veya iki gün boyunca cinsel aktiviteden kaçınmasını önermektedir.
• Bisiklet sürmek: Bazı çalışmalar bisiklet sürmenin PSA seviyelerini kısa bir süre için yükseltebileceğini öne sürmektedir (muhtemelen koltuk prostata baskı uyguladığından), ancak tüm çalışmalar aynı sonucu vermemektedir.
• Bazı ürolojik prosedürler: Prostat biyopsisi veya sistoskopi gibi, doktorun muayenehanesinde gerçekleştirilen prostatı etkileyen bazı prosedürler, kısa bir süre için PSA seviyelerini yükseltebilir. Bazı çalışmalar, dijital rektal muayenenin (DRE) de PSA seviyelerini biraz yükseltebileceğini öne sürdüler, ancak diğer çalışmalar bunu bulamadı. Yine de, bir doktor ziyareti sırasında hem bir PSA testi hem de bir DRE yapılıyorsa, bazı doktorlar, her ihtimale karşı, DRE'yi almadan önce PSA için kanın alınmasını tavsiye etmektedir.
• Bazı ilaçlar: Testosteron (veya testosteron seviyelerini yükselten diğer ilaçlar) gibi erkeklik hormonları almak PSA'da artışa neden olabilir.

Bazı etkenler PSA seviyelerini düşürebilir (kişide prostat kanseri olsa bile):

• 5-alfa redüktaz inhibitörleri: BPH'yi veya idrar semptomlarını tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçlar PSA seviyelerini düşürebilir. Bu ilaçlar ayrıca prostat kanseri riskini de etkileyebilir. Bu ilaçlardan birini alıyorsanız doktorunuza söyleyin. PSA seviyelerini düşürebildikleri için, doktorun buna uyum sağlaması ve tanı, tedavinizi buna göre planlaması gerekebilir.
• Bitkisel karışımlar: Diyet takviyesi olarak satılan bazı karışımlar yüksek PSA seviyesini düşük göstererek maskeleyebilir. Bu nedenle, prostat sağlığı için gerekli olmayanlar da dahil olmak üzere herhangi bir takviye türü alıp almadığınızı doktorunuza bildirmeniz önemlidir. 
• Bazı diğer ilaçlar: Bazı araştırmalar, aspirin, statinler (kolesterol düşürücü ilaçlar) ve tiyazid diüretiklerin (hidroklorotiyazid gibi) gibi belirli ilaçların uzun süreli kullanımının PSA seviyelerini düşürebileceğini öne sürmektedir. Bu bulguları doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. İlaçlardan herhangi birini düzenli olarak kullanıyorsanız, herhangi bir nedenle almayı bırakmadan önce doktorunuzla konuşun.

Prostat kanseri için taranabilecek erkekler için, PSA'nın düşürülmesinin yararlı olup olmadığı konusu net değildir. Bazı durumlarda, PSA'yı düşüren faktör, bir erkeğin prostat kanseri riskini de azaltabilir. Ancak diğer durumlarda, bir erkeğin kanser riskini etkilemeden PSA seviyesini düşürebilir ve bir kanserin tespit edilmemesine neden olabilir. Bu nedenle, PSA seviyenizi etkileyebilecek herhangi bir şey hakkında doktorunuzla konuşmanız önemlidir.

Prostat kanseri taramasında PSA testinin sınırlamaları ve potansiyel zararları?

Doktorlar, kimin bir PSA tarama testi yaptırması ve kimin yaptırmaması gerektiği konusunda farklı fikirler öne sürmektedir. Doktorunuzla PSA testinin faydalarını, sınırlarını ve potansiyel risklerini tartışmak bilinçli bir karar vermenize yardımcı olabilir.

PSA Testinin Faydaları

PSA testi, prostat kanserini erken bir aşamada tespit etmeye yardımcı olabilir. Kanserin tedavisi erken evrelerinde teşhis edilirdiğinde daha olasıdır.

Önemli bir konu, prostat kanserinin tipik seyridir. Prostat kanseri genellikle yıllar içinde yavaş ilerler. Bu nedenle, bir erkeğin yaşamı boyunca hiçbir zaman semptomlara neden olmayan veya tıbbi bir sorun haline gelmeyen prostat kanseri olabilir.

PSA Testinin Sınırları

PSA testinin sınırları şunlardır:

• PSA yükselten faktörler. Kanserin yanı sıra, PSA seviyelerini yükseltebilecek diğer durumlar arasında prostat büyümesi (iyi huylu prostat hiperplazisi veya BPH) ve iltihaplı veya enfekte prostat (prostatit) bulunur. Ayrıca, PSA seviyeleri normalde yaşla birlikte artar.
• PSA düşürücü faktörler. BPH veya idrar rahatsızlıklarını tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçlar ve belirli kemoterapi ilaçlarının yüksek dozları PSA seviyelerini düşürebilir. Obezite ayrıca PSA seviyelerini düşürebilir.
• Yanıltıcı sonuçlar. Test her zaman doğru bir sonuç sağlamaz. Yüksek bir PSA seviyesi, mutlaka kanser olduğunuz anlamına gelmez. Ve prostat kanseri teşhisi konan birçok erkeğin PSA seviyesi normaldir.
• Aşırı tanı. Çalışmalar, PSA testleri ile tespit edilen prostat kanseri olan erkeklerin yüzde 23 ila 42'sinin yaşamları boyunca semptomlara neden olmayacak tümörlere sahip olduğunu tahmin ediyor. Bu belirtisiz tümörler kanserin tanımlanmasının kötü sağlığa neden olması veya insanın hayatı için bir risk oluşturmasının mümkün olmadığı aşırı tanı olarak kabul edilir.

PSA Testinin Potansiyel Riskleri

PSA testinin potansiyel riskleri, temelde prostat kanseri için ileri test ve tedaviye girme kararı gibi test sonuçlarına göre yaptığınız seçimlerle ilgilidir. Riskler şunları içerir:

• Biyopsi kaynaklı sorunlar. Biyopsi, ağrı, kanama ve enfeksiyon dahil olmak üzere kendi risklerini taşıyan bir prosedürdür.
• Psikolojik etkiler. Yanlış pozitif test sonuçları - yüksek PSA seviyeleri, ancak biyopside kanser bulunmaması- anksiyeteye veya sıkıntıya neden olabilir. Prostat kanseri teşhisi konulursa, ancak hastalıkla sonuçlanmayan, yavaş büyüyen bir tümör gibi görünüyorsa da sadece tümörün orada olduğunu bilerek bile önemli bir kaygı yaşayabilirsiniz.

Prostat kanserini erken teşhis etmek prostat kanserinden ölme şansını azaltmayabilir. Taramada kullanıldığında, PSA testi semptomlara neden olmayan küçük tümörleri tespit etmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte, küçük bir tümör bulmak, bir erkeğin prostat kanserinden ölme şansını mutlaka azaltmayabilir. PSA testinde bulunan birçok tümör o kadar yavaş büyür ki, kişinin hayatını tehdit etme olasılığı düşüktür. Yaşamı tehdit etmeyen tümörleri tespit etmeye "aşırı tanı" ve bu tümörleri tedavi etmeye "aşırı tedavi" denir.

Aşırı tedavi, kişiyi gereksiz yere erken prostat kanseri için cerrahi ve radyasyon tedavisi dahil olmak üzere tedavilerin potansiyel komplikasyonlarına ve zararlı yan etkilerine maruz bırakır. Bu tedavilerin yan etkileri arasında idrar kaçırma (idrar akışını kontrol edememe), bağırsak fonksiyonu sorunları, erektil disfonksiyon (ereksiyon kaybı veya cinsel ilişki için yetersiz ereksiyonlar) ve enfeksiyon yer alır.

Ek olarak, kanseri erken bulmak, tespit edilmeden önce vücudun diğer bölgelerine yayılmış olabilecek hızlı büyüyen veya agresif bir tümörü olan bir hastaya yardımcı olmayabilir.

PSA testi yanlış pozitif veya yanlış negatif sonuçlar verebilir. Yanlış pozitif bir test sonucu, bir erkeğin PSA seviyesi yükseldiğinde ancak aslında kanser olmadığında ortaya çıkar. Yanlış pozitif bir test sonucu, bir erkek ve ailesi için endişe yaratabilir ve prostat biyopsisi gibi zararlı olabilecek ek tıbbi prosedürlere yol açabilir. Biyopsilerin olası yan etkileri arasında ciddi enfeksiyonlar, ağrı ve kanama bulunur.

Yüksek PSA düzeyine sahip çoğu erkekte prostat kanseri olmadığı ortaya çıkar; PSA düzeyinin yükselmesi nedeniyle prostat biyopsisi yapılan erkeklerin yalnızca yaklaşık% 25'inin biyopsi yapıldığında prostat kanseri olduğu bulunmuştur.

Yanlış negatif test sonucu, bir erkeğin aslında prostat kanseri olmasına rağmen PSA seviyesi düşük olduğunda ortaya çıkar. Yanlış-negatif test sonuçları, hastaya, ailesine ve doktoruna, aslında tedavi gerektiren bir kansere sahip olduğu durumda, kanser olmadığına dair yanlış güvence, bilgi verebilir.

Normal PSA test değeri kaç olmalı?

Kanda spesifik bir normal veya anormal PSA seviyesi yoktur ve psa seviyeleri aynı kişide zamanla değişebilir. Geçmişte çoğu doktor 4.0 ng / mL ve altındaki PSA seviyelerinin normal olduğunu düşünüyordu. Bu nedenle, bir erkeğin PSA seviyesi 4.0 ng / mL'nin üzerindeyse, doktorlar prostat kanserinin olup olmadığını belirlemek için genellikle prostat biyopsisi önemekteydi.

Bununla birlikte, yeni çalışmalar PSA seviyeleri 4.0 ng / mL'nin altında olan bazı erkeklerin prostat kanseri olduğunu ve daha yüksek PSA seviyesine sahip birçok erkekte prostat kanseri olmadığını göstermiştir. Ek olarak, çeşitli faktörler bir erkeğin PSA seviyesinin dalgalanmasına neden olabilir. Örneğin, bir erkeğin PSA seviyesi, prostatit veya idrar yolu enfeksiyonu varlığında sıklıkla yükselir. Prostat biyopsileri ve prostat cerrahisi de PSA düzeyini artırır. Tersine, BPH'yi tedavi etmek için kullanılan finasterid ve dutasterid dahil bazı ilaçlar da bir erkeğin PSA seviyesini düşürür. PSA seviyesi ayrıca laboratuarlar arasında da biraz farklılık gösterebilir.

Bununla birlikte, genel olarak, bir erkeğin PSA seviyesi ne kadar yüksekse, prostat kanseri olma riski o kadar yüksektir. Dahası, bir erkeğin PSA seviyesinin zaman içinde sürekli yükselmesi de prostat kanserinin bir işareti olabilir.

Bir tarama testi yükselmiş bir PSA seviyesi gösteriyorsa ne olur?

Prostat kanseri belirtileri olmayan bir erkek prostat kanseri taramasına girmeyi seçerse ve yüksek PSA seviyesine sahip olduğu tespit edilirse, doktor orijinal bulguyu doğrulamak için başka bir PSA testi önerebilir. PSA seviyesi hala yüksekse, doktor, kişide zaman içindeki değişiklikleri izlemek için düzenli aralıklarla PSA testleri ve DRE'lere devam edilmesini önerebilir.

Kişinin PSA seviyesi yükselmeye devam ederse veya DRE sırasında şüpheli bir yumru tespit edilirse, doktor, sorunun doğasını belirlemek için ek testler önerebilir. İdrar yolu enfeksiyonunu kontrol etmek için bir idrar testi önerilebilir. Doktor ayrıca transrektal ultrason, röntgen veya sistoskopi gibi görüntüleme testleri isteyebilir.

Prostat kanserinden şüpheleniliyorsa, doktor prostat biyopsisi önerecektir. Bu prosedür sırasında, prostat içine içi boş iğneler sokularak ve sonra geri çekilerek çok sayıda prostat dokusu örneği toplanır. Çoğu zaman, iğneler rektum duvarından sokulur (transrektal biyopsi). Bir patolog daha sonra toplanan dokuyu mikroskop altında inceler. Doktor biyopsi sırasında prostatı görüntülemek için ultrason kullanabilir, ancak ultrason, prostat kanserini teşhis etmek için tek başına kullanılamaz.

Prostat kanseri tedavisi gören erkeklerde PSA testi ne için kullanılır?

PSA testi prostat kanseri öyküsü olan hastalarda kanserlerinin tekrar edip etmediğini (geri gelip gelmediğini) izlemek için kullanılır. Bir erkeğin PSA seviyesi prostat kanseri tedavisinden sonra yükselmeye başlarsa, bu, nüksün ilk işareti olabilir. Böyle bir "biyokimyasal nüks" tipik olarak prostat kanseri nüksünün diğer klinik belirti ve semptomlarından aylar veya yıllar önce ortaya çıkar.

Bununla birlikte, prostat kanseri öyküsü olan bir hastada sadece PSA yüksekliği, her zaman kanserin geri geldiği anlamına gelmez. Prostat kanseri tedavisi gören bir erkek, doktoruyla yüksek PSA düzeyi hakkında tartışmalıdır. Doktor, bir nüksün kanıtını kontrol etmek için PSA testini tekrarlamayı veya başka testler yapmayı önerebilir. Doktor, tek bir yükseltilmiş PSA seviyesi testi yerine zaman içinde yükselen bir PSA seviyesi eğilimi arayabilir.

PSA düzeyindeki artış prostat kanseri tedavisi görmüş bir erkek için ne anlama geliyor?

Bir erkeğin PSA seviyesi prostat kanseri tedavisinden sonra yükselirse, doktoru ileri tedavi önermeden önce bir dizi faktörü dikkate alacaktır. Tek bir PSA testine dayalı ek tedavi önerilmez. Bunun yerine, görüntüleme testlerinde anormal bir sonuç gibi diğer bulgularla birlikte zaman içinde PSA seviyesinde yükselen bir eğilim, hastaya doktorunun daha ileri tedavi önermesine neden olabilir.